Tant Meraai van die Sandveld

Johan

Gemerk snLv Hier is nou ʼn klompie hoogs persoonlike en onbetroubare herinnerings van ons Ouma.  Ek waarsku ook sensitiewe lesers dat ek van sterk taal gebruik maak, en mense wat fynbesnaard is moet dalk nie verder lees nie?

Die artikels in die BURGER het haar beskryf as bonkig en knorrig.  Bonkig was sy beslis, en oor die knorrig sal ek my nou nie verder uitlaat nie.  Maar sy was ʼn formidabele vrou dit is baie seker.  Dit is sy wat besluit het hulle moet weg van Tzaarskuil en die Sandveld af na Stellenbosch toe sodat haar kinders ʼn beter toekoms kon hê.  Oupa het geen grond besit waar hulle gebly het nie en hulle het van skoolhou en konstruksiewerkwerk doen op ander mense se plase ʼn bestaan gemaak.

Vir oupa Daan onthou ek bitter sleg.  Ek het net een herinnering van hom.  Daar êrens in 1944 of 1945 was ons op Stellenbosch en ek en Matsie het Andringastraat gevat en geloop na die winkel toe waar hy gewerk het.  Was dit ʼn groentewinkel?  My geheue sê vir my so …  Ek het hom toe daar gesien agter die toonbank, en hy het lekker met sy twee kleinkinders gesels wat by hom kom kuier het; dalk nog vir ons elkeen ʼn lekkertjie in die hand gestop.  So oor die 70 jaar wat verloop het heen sien ek hom nou nog as ʼn baie oulike en gawe oupa.  Sien julle vandag twee kleuters alleen van Merrimanlaan af loop op met Andringastraat saam tot in die middel van die dorp?

Ek sou ook raai dat Ouma die broek gedra het in die huis dalk, soos die ou Afrikaanse uitdrukking gaan.

Soos van der Spuy ook genoem het: een keer per jaar het sy die trein gevat in die wintermaande en dan seker so ʼn maand by ons kom bly, en ook in Colesberg, en dan het sy ʼn hele ruk in Pretoria gebly.  En sy het haar “favourites” gehad hoor.  Enige kleinkind wat vernoem was na oupa Daan het meer aandag by haar gekry.  Broer Danie was “Ouma se ou dun nekkie” gewees.  As jou naam Daan/Daniël/Danie was, dan was die saak reg!

Sy en haar skoonseuns: as sy by ons gekuier het het sy lank en breed gesels.  Oor alles, en natuulik het sy ook vertel van die doen en late van haar ander skoonseuns.  Altyd in bewonderende terme.  Dit was “Tossel” en “Johann” en “Carl” voor en agter.  Ek self het gesien hoe oom Johann haar terg en hoe sy dit geniet.  Sy het so ʼn uit-die-maag lag gehad, “giieeee-giiieeee-gie”.  

Wanneer sy daar aankom op pad terug van Pretoria af het sy natuurlik baie stories gehad oor die Hattinghs.  En ek onthou hoe sy een keer gepraat het oor oom Carl, en toe sê sy, “Maar oor sy ondervindings in die oorlog, daaroor praat hy nooit niks.  Nooit … niks.”

My pa was om een of ander rede nie haar “favourite” skoonseun nie.  Dit is snaaks hoe selfs jong kinders ʼn “vibe” kan optel.  En tussen Ouma en my pa was daar ʼn negatiewe “vibe” wat ek al klein-klein bewus van was wat moes terug strek tot voor ons geboortes; dalk nog tot voor my pa en my ma se troue in 1938.  My pa het hard geprobeer om dinge te normaliseer.  Maar as hy ʼn grappie maak met haar dan kry hy ʼn skewe kyk; anders as by oom Johann.  

Wat dinge vererger het was die insident met Danie en Marie se geboorte.  Dit was in 1945 en dinge was ontwrig weens die oorlog.  Toe die twee gebore is toe gaan my pa na die poskantoor in Indwe en stuur telegramme aan almal om die aankoms van die tweeling aan te kondig.  En soos die duiwel dit wou hê: Ouma het nie haar telegram gekry nie.  En sy het tot haar dood vas geglo dat my pa opsetlik was en nie vir haar laat weet het nie.  

Hy het op ʼn stadium na die poskantoor toe gegaan en een of ander skriftelike bewys gekry dat daar wel ʼn telegram afgestuur is na haar.  Sy het dit pleinweg net nie geglo nie.  Selfs die feit dat die tweeling na haar en haar man vernoem is het niks gehelp nie.  By die “knorrigheid” dink ek het sy dalk ook ʼn skoot “koppigheid” ook gehad?

Ek self was die oorsaak van nog ‘n verdere afbreek in hulle verhouding: my pa het een keer gegaan na die Kaap vir ʼn sinodesitting en hy het my saamgevat.  Ek weet nie hoe oud ek toe was nie.  Seker maar 3 jaar of daar rond.  Nou ry ons 2 dae met die trein van Ida af tot in Stellenbosch. Ek bly die hele dag alleen by Ouma, en my pa gaan met die trein vir die Sinode.  Agterna het hulle gesê die hele ding was ʼn fout want ek was onmoontlik stout gewees.  

Ek wou nie die hele dag alleen gelaat gewees het met die vreemde ouma nie.  Dan kom my pa die aand by die huis, en dan vertel Ouma in detail wat ek alles gedoen het en al my “tantrums” en so en sy eis dan dat hy my ʼn pak gee.  Wat hy nie wou doen nie, heel tereg ook.  En dan het Ouma haar kop geskud en vir my pa gesê, “Eli, Eli …..”  Nou ek kan goed glo dat daardie ge-“Eli, Eli …..” elke aand vir hom synde ʼn predikant mateloos moes ge-irriteer het.

Sy is oorlede in 1957.  Toe sy nou naby die einde was toe kom Tannie Marie en Ria en Hannes van Pretoria af.  Nou lê Ouma daar en sy roep vir Marian.  En sy sê vir haar: “Ria en Hannes kom by ons bly van Pretoria af.  En hulle is baie soet kinders.  Jy moet jou nou mooi gedra by hulle”.   En Marian sê, “Nee, ouma, ek sal baie soet wees.  Ek sal nie kak sê by hulle nie”.  

Tannie Etha vertel agterna nog hoe Ouma met haar swaar lyf en met haar maag deurtrek van die kanker geskud het van die lag.  Vir oulaas was dit toe, “giieeee-giiieeee-gie” gewees.  

Terug na die Huisblad